Door allerlei factoren - die zowel van maatschappelijke als van onderwijspolitieke aard zijn - ontberen veel leerlingen een realistisch beeld van de wiskunde. Dit heeft een negatief effect op hun attitude ten aanzien van de techniek en de exacte vakken in het algemeen, en de wiskunde in het bijzonder. Het is daarom noodzakelijk om een aantal projecten en activiteiten die beogen deze negatieve beeldvorming om te buigen, een extra stimulans te geven. Daarnaast is het van belang nieuwe projecten te entameren die, in onderlinge samenhang, tot doel hebben leerlingen een reëler beeld te geven van enerzijds het maatschappelijke nut en anderzijds het culturele en educatieve belang van de wiskunde als discipline. Voor een nadere analyse van deze problematiek kan verwezen worden naar Hoofdstuk 2 van het rapport De toekomst van het wiskunde-onderzoek in Nederland van de Akademie Raad voor de Wiskunde van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (serie Verkenningen, deel 1, 1999) met name de pagina's 20 tot en met 22.
Als antwoord op de uitdagingen die in hierboven geschetste problematiek besloten liggen, slaat Wiskundig Nederland in het WisKids Project de handen ineen, en treedt als één collectief naar buiten, waardoor recht gedaan kan worden aan een breed scala van benaderingen en opvattingen omtrent de wiskunde en het wiskundeonderwijs. Zo kan zowel de abstracte als de toegepaste wiskunde aan bod komen, de schoolse en de buitenschoolse wiskunde, de wiskunde voor allen en de wiskunde voor die leerlingen die aanleg en belangstelling hebben voor de exacte vakken en de techniek. Het projectvoorstel WisKids is het resultaat van een unieke samenwerking van organisaties die, verbonden door dezelfde idealen en doelstellingen, hun krachten bundelen om in synergie veel meer tot stand te brengen dan vanuit de verschillende eigen invalshoeken mogelijk zou zijn.
Het doel van de waaier van aktiviteiten die binnen het WisKids Project wordt aangeboden, is het leveren van een aantoonbare bijdrage aan het bevorderen van enthousiasme voor en inzicht in wiskunde bij leerlingen (jongens én meisjes) vanaf de bovenbouw van de basisschool (ca. 10 jaar en ouder), en aan de ontwikkeling van intellectuele capaciteiten van leerlingen op alle niveaus; geen schoolsoort in het voortgezet onderwijs wordt daarbij uitgezonderd.
Het WisKids project moet niet als op zichzelf staand worden beschouwd: er is op dit terrein reeds sprake van allerlei activiteiten en projecten die geen deel uitmaken van het voorgestelde project, maar die daar wel nauw mee kunnen samenwerken of die zich er zelfs bij zouden kunnen aansluiten, zodat het geheel nog meer aan kracht en representativiteit wint. Projecten die hiervoor in aanmerking komen, zijn onder andere
Bij de uitwerking van deze activiteiten zal expliciet rekening gehouden worden met alle leerlingen: meisjes en jongens, autochtoon en allochtoon, zwakke rekenaar en bolleboos. Met name kinderen die vanuit hun sociale milieu onvoldoende de gelegenheid krijgen met wetenschappelijke vraagstukken bezig te zijn verdienen extra aandacht. Twee voorbeelden:
Zoals gezegd zal er nauw samengewerkt worden tussen de velen die nu reeds betrokken zijn bij het brede scala van wiskundige aktiviteiten dat hierboven is geschetst. Maar er zullen bij het WisKids Project nog meer wiskundigen vanuit de universiteiten, de industrie en het onderwijs betrokken moeten worden. De beroepswiskundigen zijn nodig om de inhoudelijke kwaliteitsbewaking te garanderen en om leerlingen en leraren een beter beeld te verschaffen van wat zich thans op het gebied van de wiskunde en haar toepassingen in de maatschappij afspeelt. De wiskundeleraren zijn nodig om een draagvlak te garanderen en om de overdracht naar de schoolpraktijk vorm te geven.
Er zal een afstemming komen tussen alle projecten die hierboven genoemd zijn. Met name valt veel te verwachten van samenwerking op het gebied van de informatie- en communicatietechnologie (ICT), waar vrijwel ieder project reeds nu op de een of andere manier gebruik van maakt. Denk bijvoorbeeld aan het ontwerpen van Websites en Applets, of aan het dagelijkse onderhoud van Homepages: al deze zaken kunnen veel efficiënter gezamelijk geregeld worden, met bijvoorbeeld één centrale website voor het Nederlandse wiskunde/rekenonderwijs voor 4- tot 14-jarigen en één centrale website voor wiskunde voor 10- tot 18-jarigen, beide met links naar de websites van de verschillende deelprojecten, activiteiten en organisaties.
Hieronder volgt een korte karakterisering van de afzonderlijke deelprojecten binnen het WisKids Project.
De ontwikkeling van het materiaal zal in samenwerking met auteurs van de Wageningse Methode (een bestaande serie wiskundeboeken voor HAVO en VWO) geschieden. Er zal tevens nauw worden samengewerkt met de andere WisKids-deelprojecten, met name die van de Nederlandse Wiskunde Olympiade, Vierkant en Pythagoras.
Het voorgestelde project beoogt leraren en leerlingen meer bij de Nederlandse Wiskunde Olympiade te betrekken door ze op een overzichtelijke wijze informatie- en oefenmateriaal aan te bieden. Dat materiaal bestaat uit een aantrekkelijk uitgevoerd boek waarin the art of problem solving (Polya) aan de hand van olympiade-opgaven uit het verleden uit de doeken wordt gedaan. De lezer (leerling of leraar!) wordt aan de hand van eenvoudige tot steeds moeilijker wordende opgaven gevormd tot een systematisch en analytisch denkende probleemoplosser. Bij het boek zal ook een CD-rom verschijnen met aanvullend materiaal en alle opgaven met oplossingen van de Nederlandse Wiskunde Olympiade uit de periode 1982-2000. Dit materiaal zal getalenteerde leerlingen ook in staat stellen in het kader van het studiehuis binnen hun gekozen profiel wiskundeopdrachten te maken.
Er wordt een consortium gevormd door het Wiskundig
Genootschap, de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren
en de Nederlandse Vereniging tot Ontwikkeling van het
Reken- en Wiskundeonderwijs, met als penvoerder het Freudenthal
Instituut (FI). De onderscheiden projecten blijven aanvankelijk autonoom,
maar overleggen bij de aanvang over de afstemming en de taken die
gezamenlijk worden uitgevoerd. Zij vergaderen daarna op kwartaalbasis, of
vaker waar opportuun. Het Freudenthal Instituut levert de projectmanager
en zal coördinerend en faciliterend optreden. Dit houdt onder andere
in:
Gedurende de looptijd van het project zal aktief gezocht worden welke aspecten van het project een betere structuur kunnen krijgen, dan wel een betere plek in de bestaande structuur. Voorkomen moet worden dat deelprojecten te veel afhankelijk worden van individuele personen. Er moet worden bereikt dat de deelprojecten een structurele plaats in het netwerk krijgen waardoor ook op langere termijn het voortbestaan gegarandeerd kan worden. De onderscheiden deelprojecten, alsmede de verwante andere projecten zoals die in de inleiding genoemd zijn, kunnen en moeten geleidelijk aan op een natuurlijke wijze meer onderlinge samenhang verkrijgen.
De samenwerking krijgt in praktische zin vorm doordat er een WisKids-Projectteam zal worden gevormd bestaande uit de deelprojectleiders onder toezicht van de voorzitter van het bestuur van het WisKids-Consortium. Tot de taken van het WisKids-Projectteam behoren:
Projectindiener:
Consortium van het Wiskundig Genootschap, de Nederlandse Vereniging van
Wiskundeleraren en de Nederlandse Vereniging tot Ontwikkeling van het
Reken- en Wiskundeonderwijs. Voorzitter: prof.dr. Dirk Siersma, Universiteit Utrecht.
Titel Projectidee: WisKids
Onderwijssoort: Hoogste klassen basisvorming en het gehele Voortgezet Onderwijs
Penvoerder: Het Freudenthal Instituut
Projectmanager: Heleen Verhage
Voorzitter WisKids-Projectteam: Chris Zaal
BUDGET (totaal voor drie jaar) | |
Ratio | 750.000 |
Perspectief | 160.000 |
Vierkant | 750.000 |
Pythagoras | 150.000 |
Olympiade | 150.000 |
Axis prijs | 15.000 |
Wiskundevraagbaak | 60.000 |
FI penvoerderschap | 120.000 |
FI websitesbeheer | 180.000 |
TOTAAL 2.335.000 gulden, waarvan AXIS een derde financiert.
Deze inkomsten zijn deels in natura en als volgt voorzien:
Scholen en leraren | 18 % |
Universiteiten | 25 % |
Verenigingen en stichtingen | 6 % |
Overheid | 2 % |
Private sector | 16 % |
AXIS | 33 % |
De laatste decennia is abstractie en logisch redeneren bij de wiskunde grotendeels uit het voortgezet onderwijs verdwenen. Daardoor is er bij de leerlingen een vertekend beeld ontstaan van de wiskunde, niet alleen als discipline op zichzelf, maar vooral ook als taal en fundament van de betawetenschappen en de techniek. In de Subfaculteit Wiskunde van de K.U.N. zal de groep RATIO, zo mogelijk georganiseerd als instituut, gevormd worden die zich juist gaat toeleggen op het ontwikkelen van wiskundeonderwijs gebaseerd op het abstracte, deductieve en toepasbare karakter van de wiskunde. Dit onderwijs zal zich richten op 10- tot 18-jarigen. Het doel van deze activiteit is het vergroten van de belangstelling voor deze aspecten van de wiskunde, vooral bij jongeren die over voldoende aanleg daarvoor beschikken. Er is ontwikkeling gepland van drie soorten wiskundeonderwijs: voor de hoogste klassen van de basisschool, voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs en voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. De uiteindelijke doelstelling van deze activiteiten is het verbeteren van het beta-klimaat, en daarmee de belangstelling voor beta- en techniekstudies.
In het kader van WisKids-project wil RATIO een aantal pilot-projects starten, gericht op de leeftijdscategorie van 12 tot 16 jaar. Het gaat daarbij om het ontwerpen van aanvullend onderwijsmateriaal dat beschikbaar gesteld wordt via het internet, dat een uitdagend en interactief karakter heeft, en dat door leerlingen naar keuze in schoolverband, in buitenschoolse activiteiten (vergelijk ook de deelprojecten van Vierkant, de Nederlandse Wiskunde Olympiade en Pythagoras), of geheel individueel kan worden doorgewerkt.
Het materiaal dat RATIO in het kader van deze pilot-projecten wil ontwikkelen, is bestemd voor leerlingen in de onderbouw van het VWO. Het zal bestaan uit min of meer zelfstandige math-courses van een beperkte omvang die de volgende kenmerken hebben:
1. Aandacht voor de wiskunde als zelfstandig vak en ook voor de toepassingen ervan. Het creatieve aspect van de wiskunde zal worden benadrukt: problem solving en onderzoekend wiskunde leren zullen belangrijke ingrediënten zijn. De problem solving-aspecten hebben raakvlakken met het deelproject van de Nederlandse Wiskunde Olympiade, waarmee ook zal worden samengewerkt.
2. Het materiaal wordt via het internet aangeboden. Het zal een interactief karakter hebben. Maar ook gedrukt materiaal zal een wezenlijk onderdeel van een course uitmaken. De betreffende websites zullen voor iedereen toegankelijk zijn. Voor geregistreerde deelnemers komen er extra faciliteiten: adviezen, diagnostische toetsen, regionale bijeenkomsten, certificaten. Hierbij zal samengewerkt worden met de Vierkant-wiskundeclubs.
3. Er zal een differentiatie naar niveau zijn: een minimumroute en mogelijkheden om meer te doen, afhankelijk van de belangstelling van de leerling.
Voor de inhoud van de courses wordt gedacht aan een structurering in de volgende drie lijnen: Meetkunde, Analyse en Algebra.
Meetkunde. Synthetisch, maar wel speels. Een goede inspiratiebron is de serie Meetkunde-boekjes van Louis Maassen en Lodewijk van Schalkwijk. Dit kan worden aangevuld met educatieve software zoals Cabri.
Analyse. Inzicht in de reële getallen als voorbereiding op het limietbegrip in de bovenbouw. Differentiatie kan hier bijvoorbeeld inhouden een verbreding met het rekenen in andere talstelsels.
Algebra. Traditioneel werd de meetkunde gebruikt om het logisch redeneren te leren, maar ook de discrete wiskunde (grafen) en de getaltheorie (ggd, modulorekenen) bieden hiervoor uitstekende mogelijkheden.
Voor elk van deze lijnen geldt dat de boeken van Gel'fand een goede bron van inspiratie kunnen zijn voor de onderwerpen, de didactiek en het niveau van de stof. In de huidige boeken van de Wageningse Methode is voor veel van de onderwerpen al een goede didactiek ontwikkeld die hier als uitgangspunt kan dienen. De pilot projects van RATIO worden in samenwerking met auteurs van de Wageningse Methode opgezet. Ze zullen echter wel onafhankelijk van deze methode zijn. In elk van de lijnen moet er aandacht zijn voor de samenhang tussen die lijnen en de relatie met andere wetenschappen, met name de natuurwetenschappen.
In het eerste jaar zal de nadruk liggen op het ontwikkelen van een algemeen kader en zal er een begin worden gemaakt met het ontwikkelen van courses. In de daarop volgende jaren ligt de nadruk op de verdere ontwikkeling van de courses. Voor de technische realisatie kan worden aangesloten bij de in de beta-faculteit van de KUN aanwezige expertise. Ook de opleiding wiskunde van de KUN gaat ICT in de cursussen gebruiken.
Projectindiener: Subfaculteit Wiskunde van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica, K.U.N. Voorzitter: Prof.dr. F.J. Keune (tevens beoogd directeur van het Ratio-instituut i.o.)
Titel Projectidee: Ratio
Onderwijssoort: Onderbouw VWO
Beoogde projectleider:
Dr. L.T.J.M. van Schalkwijk
(Instituut voor Leraar en School, vakdidactiek wiskunde)
tel. 024-3611572
e-mail: l.vanschalkwijk@ils.kun.nl
De RATIO pilot-projects in het WisKids-project zullen uitgevoerd worden door een team van twee leraren (0.4 fte elk), twee wiskundigen van de KUN (0.2 fte elk) en iemand die bovendien de marketing ervan als taak heeft: coördinatie, het inpassen van de courses in de schoolpraktijk, het bevorderen van het verdere gebruik van de courses (omvang 0.2 fte). Technische taken en programmeertaken zullen door studentassistenten worden verricht en er zullen ook opdrachten voor informaticastudenten kunnen zijn in het kader van hun opleiding. Voorzien is in een ontwikkelperiode van drie jaar. Op grond hiervan worden de kosten (in kf):
jaar 1 | jaar 2 | jaar 3 | ||
Ontwerp courses (1.4 fte) | 210 | 210 | 210 | |
techniek etc. | 15 | 15 | 15 | |
huisvesting (6 kf per ftejr) | 9 | 9 | 9 | |
centrale computerfaciliteiten | 5 | 5 | 5 | |
inrichting werkplekken | 15 | |||
reizen, communicatie, documentatie | 6 | 6 | 6 | |
totaal | 260 | 245 | 245 |
In totaal dus 750 kf voor een periode van drie jaar. Jaarlijks zal een evaluatie plaatsvinden.
Een derde deel van de financiering ten laste van de KUN , een derde deel met middelen uit de private sector (op grond van toezeggingen van A. Kraaijeveld), een derde deel door AXIS.
De belangstelling onder VWO-leerlingen voor een universitaire studie wiskunde is de afgelopen decennia, meer dan in verwante studies, sterk gedaald. De laatste vier jaar is het aantal september-eerstejaars studenten kleiner dan 250. Ook het aantal meisjes dat voor wiskunde kiest is dalend (65 in 1998). Bovendien valt in de loop van de propedeuse een deel van de eerstejaars af. Daarentegen groeit de vraag naar wiskundigen in de klassieke en in nieuwe toepassingsgebieden van de wiskunde, zoals onder andere de financiële sector toont. Het evenwicht tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt is dan ook uit balans geraakt. Het Nederlandse bedrijfsleven, het onderzoek en het onderwijs zullen steeds meer hinder ondervinden van dit tekort aan wiskundigen, en voor hun problemen noodgedwongen minder gekwalificeerd personeel moeten inzetten.
De tanende belangstelling voor wiskunde ligt enerzijds aan het ontbreken van uitdagende wiskunde in het voortgezet onderwijs, waarvoor het RATIO-project en delen uit het project van Vierkant voor Wiskunde oplossingen willen bieden. Anderzijds zijn de toekomstmogelijkheden die wiskunde kan bieden bij leerlingen aan het VWO veelal onbekend. Veel leerlingen in het voortgezet onderwijs, maar ook andere studiekeuzebepalende groepen, zoals ouders en vrienden, weten niet dat wiskundigen tal van interessante beroepen uitoefenen. Wiskundigen bewegen zich niet alleen in de computerwereld of als docent voor de klas, zoals vaak wordt aangenomen, maar zijn actief in tal van branches, zoals de industrie, in toepassingsgericht onderzoek, in consultancy en in andere dienstverlenende sectoren. Daarbij lossen wiskundigen de problemen op een fundamentele manier op of zijn zij de in staat originele gedachten te formuleren en voorspellingen te doen met een exactheid die met geen enkele andere studieachtergrond is te bereiken. Bovendien blijkt het beoefenen van de wiskunde in de praktijk heel wat lucratiever te zijn dan het gangbare stigmatiserende beeld van slechtbetaalde nerds die alleen maar 'sommetjes maken'.
Om aan te sluiten bij de belevingswereld van VWO-leerlingen, om interactie met de doelgroep te bevorderen, en om gemakkelijk up-to-date te blijven, is gekozen voor het instellen van een wiskunde website onder de werktitel Wiskunde biedt Perspectief. Daarnaast worden in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren (NVvW), het Freudenthal Instituut en het wiskundetijdschrift Pythagoras activiteiten ontplooid waarbij het beroepsperspectief van de wiskundige centraal staat.
Het doel van dit deelproject is om docenten, maar ook ouders, een handvat aan te reiken om de belangstelling voor de wiskunde op grond van het uitdagende arbeidsperspectief te stimuleren. Bovendien beoogt het project leerlingen die op eigen initiatief beroepsinformatie willen inwinnen, adequaat (dat wil zeggen interactief, motiverend, aantrekkelijk) te steunen. Daarbij gaat het er niet om aspirant studenten bij andere betavakken ‘weg te kapen’, maar om studenten die goed zijn in wiskunde te tonen welke perspectieven de wiskundestudie biedt. Doel is ook om het imago van de wiskunde meer te laten overeenstemmen met haar identiteit en hiertoe de netwerkvorming tussen wiskundigen, onderwijs en bedrijfsleven te bevorderen.
Door middel van een website worden de arbeidsmogelijkheden getoond van Nederlandse wiskundigen (zowel vrouwen als mannen) in verscheidene beroepen in bedrijven en instellingen op zowel alfa-, beta- als gamma-terrein. Hier tonen wiskundigen ‘in levende lijve’ hoe zij de wiskunde in hun beroep gebruiken. Dit deel van de site komt onder andere tot stand op basis van interviews door een professionele journalist en interviews die door leerlingen worden afgenomen onder leiding van WisKids-partner Pythagoras. Wiskundigen uit het bedrijfsleven die optreden tijdens de Nationale Wiskunde Dagen, zullen eveneens worden uitgenodigd bijdragen te leveren aan de site.
Naast dit alles geeft de site 'neutrale' informatie over de beroepsmogelijkheden van wiskundigen, over de vraag naar wiskundigen op de arbeidsmarkt, over inkomen, werkgelegenheid, en studiemogelijkheden aan universiteiten. Er zal een wiskunde-affiniteitstest afgelegd kunnen worden, er komen suggesties voor scriptie- en spreekbeurtonderwerpen, etc. Via e-mail kunnen VWO-ers in contact komen met wiskundigen. Via links naar de Wiskundevraagbaak in het WisKids-deelproject van het Freudenthal Instituut en naar bedrijven met ‘deelnemende’ wiskundigen wordt de wiskundesite een geïntegreerde informatiebron voor aspirant wiskundestudenten en beta-studenten in het algemeen.
De mobilisatie van de Nederlandse wiskundigen op de werkvloer van het bedrijsleven en het wetenschappelijke onderzoek aan instituten moet ertoe leiden dat er een reservoir aan deskundigen wordt aangeboord ten dienste van de Perspectief-site, maar ook voor hun optreden tijdens de Nationale Wiskunde Dagen (en omgekeerd). Dit bestand aan wiskundigen zal ook een deel van de regionale en landelijke deskundigen voor het FI-project WINST moeten opleveren.
De kwaliteit van de site wordt door wiskundedocenten en externe referees beoordeeld. De populariteit van de site zal aanvankelijk worden bepaald aan de hand van bezoekerstellingen, verzoeken om informatie e.d. en aan de hand van deelname aan activiteiten.
De belangrijkste doelgroepen zijn VWO-leerlingen met een exacte belangstelling en ‘zwevende leerlingen’, dat wil zeggen leerlingen die nog geen definitieve universitaire studiekeus hebben gemaakt. Een belangrijke subdoelgroep wordt gevormd door meisjes. De site biedt daarnaast docenten in de wiskunde en decanen een handvat om leerlingen rechtstreeks te informeren. Uiteraard is de site ook in de huiselijke situatie of in bedrijven te raadplegen. Op die manier kunnen allen die de studiekeus van VWO-leerlingen beïnvloeden, kennis nemen van de perspectieven van de wiskundige.
De Nederlandse Vereniging voor Wiskundeleraren (NVvW) en STW/NWO-Wiskunde Toegepast participeren als partners in het project. De NVvW zal via haar leden de site op scholen propageren. Ook stimuleert de vereniging haar leden voor deelname aan het WINST-project van het FI. Voorts participeert het wiskundetijdschrift Pythagoras, dat opereert onder de vleugels van het Wiskundig Genootschap, met bijdragen in interviews. Ook zal aan wiskundigen in bedrijven en instellingen worden gevraagd actief deel te nemen in activiteiten van de wiskundeclubs van Wiskid-partner Vierkant voor Wiskunde. De netwerkvorming wordt bevorderd door koppeling met het WINST-project van het Freudenthal Instituut en door versterking van de platformfunctie van de Nationale Wiskunde Dagen van het Freudenthal Instituut, die plaatsvinden onder auspiciën van het Wiskundig Genootschap en de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren.
Het project wordt ingediend door de Nederlandse Vereniging voor Wiskundeleraren en STW/NWO. De ontwikkeling van het wiskundesiteconcept is een initiatief van de programmacommissie van het onderzoeksprogramma STW/NWO-Wiskunde Toegepast van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) / Gebied Exacte Wetenschappen (EW) en de Technologiestichting STW. NWO en STW financieren fundamenteel en toegepast wetenschappelijk onderzoek aan universiteiten en instituten.
(in Kf)
Post | jaar 1 | jaar 2 | jaar 3 | Totaal |
---|---|---|---|---|
ontwikkeling website-materiaal | 20 | 10 | 5 | 35 |
onderhoud website-materiaal | 10 | 20 | 20 | 50 |
interviews | 20 | 10 | 10 | 40 |
activiteiten | 5 | 5 | 5 | 15 |
coördinatie | 12 | 4 | 4 | 20 |
Totaal | 67 | 49 | 44 | 160 |
Programmacommissie Wiskunde Toegepast | 32,5 |
Nederlandse Vereniging voor Wiskundeleraren | 30 |
Bedrijven en instellingen | 7,5 |
Freundenthal Instituut Utrecht | 30 |
Gevraagde bijdrage AXIS | 60 |
Totaal | 160 |
De Stichting Vierkant voor Wiskunde heeft als doelstelling kinderen van 10 tot 16 jaar kennis te laten maken met allerlei facetten van wiskunde. Hiermee wil de Stichting het imago van wiskunde verbeteren en tonen dat wiskunde leuk en uitdagend is. De Stichting doet dit door recreatieve wiskunde aan te bieden (wiskunde moet je doen!), in de vorm van wiskunde zomerkampen, doe-boekjes en wiskunde-kalenders, puzzelmarkten en workshops op wetenschapsdagen en schoolevenementen. Door kinderen in een vroeg stadium in hun ontwikkeling kennis te laten maken met wiskunde ontstaat interesse in dit vakgebied. Vierkant heeft al veel kennis en materiaal ontwikkeld. De zomerkampen zorgen jaarlijks voor een stroom nieuwe ideeën en materiaal, dat vervolgens ook weer elders kan worden gebruikt. Het ontwikkelde materiaal wordt onder andere gebruikt voor het vervaardigen van doe-boekjes. Regelmatig krijgen wij telefoontjes van ouders met kinderen die zich op school vervelen. Voor deze kinderen zoeken zij een gelegenheid waar die kinderen worden uitgedaagd op hun niveau, met problemen en opdrachten die ze interessant vinden. Wij hebben wel boekjes e.d., maar we kunnen ze niet doorverwijzen naar instellingen of clubs waar die kinderen naar toe kunnen gaan en waar ze onder begeleiding en met andere kinderen op een plezierige manier met wiskunde of techniek bezig kunnen zijn.
Het idee is om landelijk een netwerk van wiskundeclubs op te zetten. Op deze clubs worden kinderen op een uitdagende manier geconfronteerd met wiskunde. De ervaring leert dat er voldoende kinderen zijn die dit leuk vinden. Je moet wiskunde dan wel op de juiste manier aanbieden. Deze clubs hebben een lokaal karakter en zijn vaak verbonden aan enthousiaste wiskundeleraren op een school. Wiskundeleraren hebben echter vaak niet de tijd en het juiste materiaal om wiskundeclubs op te zetten en te begeleiden. Met name op het gebied van de voorbereiding en het materiaal kan Vierkant een belangrijke bijdrage leveren. Dan hoef je het wiel maar één keer uit te vinden en er gaat niet onoverkomelijk veel tijd zitten in het opzetten en de voorbereiding van de clubs. We willen faciliteiten en materiaal ontwikkelen die het ons mogelijk maken:
Op de clubs kunnen de volgende activiteiten plaatsvinden:
De belangrijkste activiteiten die we willen uitvoeren zijn:
We verwachten binnen een jaar op een aantal scholen en op één regionaal centrum een wiskundeclub operationeel te hebben. Het jaar daarna kan dit uitgebreid worden naar andere scholen en regio's. De clubs hebben een omvang van 10 tot 20 deelnemers. Daarnaast hebben we:
De doelgroep voor het deelnemen aan de wiskundeclubs zijn kinderen van 10 tot 18 jaar. Uit de ervaring met bestaande wiskundeclubs en zomerkampen blijkt dat dit niet alleen de getalenteerde kinderen zijn, maar dat de opzet een veel bredere groep kinderen aanspreekt. Dit zijn ook de kinderen die de potentie hebben later voor een betastudie te kiezen.
Als partners in dit project zien wij:
Projectindiener:
Het project wordt ingediend door de Stichting Vierkant voor Wiskunde, De
Boelelaan 1081a, 1081HV Amsterdam. De Stichting werkt onder auspiciën
van de Nederlandse Onderwijs Commissie Wiskunde (NOCW). De belangrijkste
sponsors van Vierkant zijn de Vrije Universiteit in Amsterdam, de
Stichting WeTeN en het CWI.
Titel Projectidee: Vierkant Wiskundeclubs
Onderwijssoort:
De doelgroep bestaat uit kinderen uit de bovenbouw van de basisschool en
leerlingen van het voortgezet onderwijs.
Beoogd projectleider:
Naam: | Wim Berkelmans |
Telefoon: | 020-4447776 (Vierkant), 020-6456742 (thuis) |
e-mail: | berkelm@cs.vu.nl of wim.berkelmans@12move.nl |
CV: | directeur Stichting Vierkant voor Wiskunde |
ruime ervaring met (project)management |
De hoofdsponsor van Vierkant (VU) zal kantoorruimte en computerfaciliteiten beschikbaar stellen, waaronder ruimte voor de website. Vierkant zal materiaal beschikbaar stellen voor gebruik in de wiskundeclubs. Verder zullen diverse scholen en Science Centers mensen beschikbaar stellen voor het opzetten en begeleiden van de clubs.
Per jaar worden de volgende kosten begroot:
Ontwikkelen materiaal | 50.000,- |
PR-campagne | 20.000,- |
Werving deelnemers | 15.000,- |
Management, secretariaat en administratie | 40.000,- |
Huisvesting, kantoor en computers | 40.000,- |
Begeleiding deelnemers clubs | 65.000,- |
Systeembeheer | 20.000,- |
Totale jaarlijkse kosten: | 250.000,- |
Bekostiging:
Eigen bijdrage Vierkant: | |
Ontwikkelen van materiaal | 40.000,- |
Bijdrage derden (hoofdsponsor en scholen): | |
Huisvesting, kantoor en computers | 40.000,- |
Begeleiding deelnemers clubs | 65.000,- |
Systeembeheer | 20.000,- |
Jaarlijkse bijdrage Axis: | 85.000,- |
De Nederlandse Wiskunde Olympiade, die in 1962 voor de eerste maal georganiseerd werd, is een jaarlijks terugkerende individuele wedstrijd voor leerlingen van HAVO en VWO die beoogt wiskundetalent bij de jeugd op te sporen en te stimuleren. Uit de prijswinnaars wordt elk jaar een team gevormd dat Nederland vertegenwoordigt bij de Internationale Wiskunde Olympiade, een grootschalig evenement waar leerlingen uit meer dan tachtig verschillende landen aan meedoen. Tal van hoogleraren in de wiskunde en de natuurkunde (waaronder Nobelprijswinnaar Gerard 't Hooft) hebben als scholier tot de prijswinnaars van de Nederlandse Wiskunde Olympiade behoord.
Helaas is de bekendheid met en de belangstelling voor de Wiskunde Olympiade op de Nederlandse scholen verre van optimaal, waardoor veel sluimerend beta-talent onopgemerkt blijft, en spectaculaire Nederlandse successen bij de Internationale Wiskunde Olympiade de laatste tijd uitblijven. Wie in deze toestand verbetering wil brengen, moet zich in de eerste plaats richten op de wiskundedocenten. Zij vormen immers de onmisbare, allesbepalende factor: door hun enthousiasme moeten leerlingen gestimuleerd worden om aan Eerste Ronde van de Olympiade deel te nemen.
Het voorgestelde project beoogt leraren en leerlingen door een gerichte actie en een weloverwogen follow-up veel meer dan thans het geval is bij de Nederlandse Wiskunde Olympiade te betrekken. De Olympiade moet via een extra PR- en informatieoffensief haar belangrijke rol als ontdekker en stimulator van beta-talent op HAVO en VWO weer ten volle gaan vervullen.
Zwaartepunt in de eerste fase van het project is de uitgave van een aantrekkelijk uitgevoerd boek waarin `the art of problem solving' (Polya) aan de hand van olympiade-opgaven uit het verleden uit de doeken wordt gedaan. De lezer (leerling of leraar!) wordt aan de hand van eenvoudige tot steeds moeilijker wordende opgaven gevormd tot een systematisch en analytisch denkende probleemoplosser. Bij het boek zal ook een CD-rom verschijnen met daarop aanvullend materiaal alsmede alle opgaven met oplossingen van de Nederlandse Wiskunde Olympiade uit de periode 1982-2000. Dit materiaal zal getalenteerde leerlingen ook in staat stellen in het kader van het studiehuis binnen hun gekozen profiel wiskundeopdrachten te maken.
In de volgende fase van het project zal ICT ook op een andere manier bij de Nederlandse Wiskunde Olympiade worden betrokken: een speciale Wiskunde-Olympiade-website zal actuele olympiade-informatie verschaffen, waaronder ook informatie over de Internationale Wiskunde Olympiade en Olympiades in het buitenland. Opgaven worden via applets en computeralgebra gevisualiseerd, en becommentarieerde links naar toepassingen en naar gerelateerde wiskundewebsites helpen geïnteresseerde leerlingen verder op hun ontdekkingstocht. Een wiskunde-chatbox voor WisKids legt contacten met gelijkgestemden en oud- olympiadewinnaars die inmiddels op de universiteit studeren of doceren.
De geschatte productietijd van het boek is 1 jaar. Het boek wordt ontwikkeld op basis van de geschiedenis van 38 jaar Nederlandse Wiskunde Olympiade. Uit de opgaven van al die jaren wordt een selectie gemaakt, waarna de geselecteerde opgaven volgens een aantal didactische en wiskundige thema's in afzonderlijke hoofdstukken worden ingedeeld. Zo fungeren de opgaven als praktijkmateriaal waarmee `the art of problem solving' geïllustreerd wordt. Elk wiskundig thema wordt verder in perspectief geplaatst door middel van een inleiding die geschreven wordt door een wiskundige die expert is op het betreffende gebied. De uitwerkingen van alle behandelde opgaven worden toegevoegd, voorzien van relevant commentaar. Op de bijbehorende CD-rom staan alle opgaven en oplossingen, met een programma dat de lezer via verschillende zoekstrategieën in staat stelt om een of meer afzonderlijke opgaven te selecteren.
De follow-up van deze boekuitgave (te weten een website, een chatbox, etc.) zal in nauwe samenwerking met de andere deelprojecten van het WisKids project ontwikkeld worden.
Het boek en de CD-rom worden gratis verspreid onder alle wiskunde docenten in Nederland. Tevens worden boek en CD-rom aan de deelnemers van de Eerste Ronde van de Nederlandse Wiskunde Olympiade gegeven als blijk van waardering voor en herinnering aan hun deelname. De geschatte oplage is 10.000 exemplaren. Het beoogde resultaat is meetbaar in de deelnamecijfers van de Wiskunde Olympiade in de komende jaren. Daarnaast zal het materiaal geschikt zijn als verrijkingsstof bij de wiskunde in het studiehuis en als inspiratiebron bij werkstukken en praktische opdrachten. De website en de chatbox ondersteunen deze activiteiten en brengen scholieren in heel Nederland met wiskunde-belangstelling met elkaar in contact. Dit alles zal worden opgezet in nauwe samenwerking met de andere deelprojecten uit het WisKids-project.
Er zijn twee doelgroepen. De eerste wordt gevormd door alle wiskundedocenten, die de deelname van hun leerlingen aan de Wiskunde Olympiade gaan stimuleren en tegelijkertijd de beschikking krijgen over uitdagend en inspirerend oefen-, voorbereidings- en achtergrondmateriaal. De andere doelgroep bestaat uit alle leerlingen met een al dan niet sluimerende belangstelling voor de exacte vakken. Via de wiskunde kunnen zij die belangstelling ontwikkelen op een wijze die uitgaat boven dat wat via de traditionele schoolse paden mogelijk is.
Bij de ontwikkeling en de financiering van de uitgave zijn praktisch alle geledingen van de wiskundige onderwijswereld in Nederland betrokken. Bijdragen zijn al toegezegd door het Wiskundig Genootschap, de Nederlandse Vereniging van Wiskunde Leraren, de Nederlandse Onderwijs Commissie voor Wiskunde en de Stichting Nederlandse Wiskunde Olympiade. Daarnaast worden inhoudelijke en financiële bijdragen geleverd door de TUE en het Cito. In financiële zin zijn verder betrokken de Gratama Stichting, het Dr. Hendrik Muller Vaderlandsch Fonds en de drukker/uitgever.
Projectindiener:
De penvoerende organisatie is de Stichting Nederlandse Wiskunde
Olympiade. Het secretariaat van deze Stichting is in handen van een
wetenschappelijk medewerker van het Cito, de heer Fred Bosman. De
Stichting is opgericht onder auspiciën van het Wiskundig Genootschap en
de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren.
Titel projectidee: Wiskunde Olympiade in Nederland
Onderwijssoort:
De beoogde soort onderwijs is in eerste instantie het VO. Het
lange-termijndoel is om alle leerlingen met beta-aanleg te motiveren voor de
wiskunde, en meer algemeen voor de exacte en de technische wetenschappen.
Projectleider:
De beoogd projectleider is de heer Jan Donkers van de TUE, telefoon
040-2472738, e-mail jand@win.tue.nl. De beoogd projectleider voor
coördinatie en verspreiding is de heer Fred Bosman van het Cito,
telefoon 026-3521294, e-mail fred.bosman@cito.nl De heer Donkers is
universitair docent wiskunde en docent didactiek van de wiskunde aan de
TUE. Hij is voorzitter van het bestuur van de Stichting Kangoeroe en
bestuurslid van de Stichting Nederlandse Wiskunde Olympiade. Beide
stichtingen hebben tot doel om bij middelbare scholieren de
belangstelling voor wiskunde te stimuleren door het bevorderen van
allerlei extra activiteiten op het gebied van wiskundeonderwijs, zowel
binnen- als buitenschools. De heer Donkers verzorgt al jaren de selectie
en de training van de ploeg die namens Nederland deelneemt aan de
jaarlijkse Internationale Wiskunde Olympiade. De heer Bosman is
wetenschappelijk medewerker wiskunde en techniek bij het Cito. Hij is
secretaris van de Stichting Nederlandse Wiskunde Olympiade, secretaris
van de Nederlandse Onderwiijscommissie voor Wiskunde en bestuurslid van
de Stichting Kangoeroe.
Begroting
Kosten van samenstelling, redactie en begeleiding | 15.000,- |
Kosten van drukken en uitgeven | 75.000,- |
Kosten CD-rom | 20.000,- |
Kosten ontwikkeling website-materiaal | 30.000,- |
Kosten van coördinatie en verspreiding | 10.000,- |
Totaal | 150.000,- |
De gewenste bijdrage van AXIS is een derde van dit bedrag: 50.000,-.
Bijdragen van leraren en universitaire medewerkers
(in werktijd, omgerekend in geld): eveneens 50.000,-
Verdere cofinanciering:
De volgende bijdragen zijn toegezegd door de daarbij genoemde instellingen/instanties:
De Gratama Stichting | 5.000,- |
Het Dr. Hendrik Muller Vaderlandsch Fonds | 3.000,- |
De Nederlandse Onderwijs Commissie voor Wiskunde | 5.000,- |
De beoogde drukker/uitgever | 5.000,- |
De TUE | 15.000,- |
Het Cito | 7.200,- |
De Stichting Nederlandse Wiskunde Olympiade | 2.000,- |
Het Wiskundig Genootschap | 5.000,- |
De Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren | 1.250,- |
Totaal | 48.450,- |
Pythagoras is een wiskundetijdschrift voor jongeren dat in 1960 is opgericht door Bruno Ernst. Het blad richt zich op middelbare scholieren en stelt zich ten doel jongeren enthousiast te maken voor de leuke en uitdagende kanten van wiskunde.
Sinds 1998 wordt Pythagoras uitgegeven door het Nederlands Wiskundig Genootschap, de beroepsorganisatie van Nederlandse wiskundigen. De huidige formule biedt enerzijds leuke, uitdagende problemen, puzzels en wedstrijden (onder andere de zeer succesvolle Escher-wedstrijd uit 1998), maar anderzijds is er ruime aandacht voor moderne ontwikkelingen in de wiskunde (cryptografie, financiele wiskunde, chaostheorie).
Op dit moment zijn er 2750 abonnees. De jaaromzet van Pythagoras bedraagt bijna f 100.000.- per jaar. Er zijn interessante samenwerkingsverbanden met o.a. Stichting Vierkant voor Wiskunde, STW, Puzzelsport, Elsevier, Texas Instruments en Kömal (het Hongaarse equivalent van Pythagoras).
Pythagoras' homepage: http://www. science.uva.nl/misc/pythagoras
De traditie uit de jaren 60 en 70, waarin zeer grote aantallen scholieren abonnee van Pythagoras waren, is in de laatste decennia verloren gegaan. Het doel dat Pythagoras zich voor de komende jaren in het WisKids-project stelt, is het terughalen van die traditie. Daartoe moet Pythagoras zich, nog veel meer dan nu het geval is, richten op de inzetbaarheid in de schoolpraktijk. Via de inzet van ICT dient Pythagoras zich daartoe te ontwikkelen tot een multi-mediaal wiskunde-medium. Dit wordt uitgewerkt via een aantal deelprojecten:
Een beeld van de beroepsuitoefening van wiskundigen onder middelbare schoolleerlingen bestaat er niet. Wiskunde staat bij leerlingen alleen bekend als een schoolvak. Dat is een van de redenen voor het slechte imago dat wiskunde heeft. Daaraan probeert dit initiatief wat te doen.
Het project resulteert in:
Middelbare scholieren in de leeftijd van 12-17 jaar (havo en vwo).
A. De WisKids-partners,
B. het Wiskundig Genootschap (WG) en
het Centrum voor Wiskunde en Informatica (CWI),
C. de Nederlandse Vereniging voor Wiskundeleraren.
Penvoerende organisatie:
Wiskundig Genootschap, Postbus 80010, 3508 TA Utrecht
(www.wiskgenoot.nl)
Verantwoordelijke binnen het management:
Prof.dr. Peter Stevenhagen (commissaris publicaties, psh@math.leidenuniv.nl)
Korte typering van de projectindienende organisatie:
Het Wiskundig Genootschap (WG) is de Nederlandse
beroepsvereniging van wiskundigen (academisch onderzoekers, bedrijfswiskundigen
en leraren). Sinds oktober 1998 is het WG uitgever van Pythagoras.
Tranche: voortrajecten
Onderwijssoort: voortgezet onderwijs: havo en vwo
Beoogd projectleider:
Naam: | Chris Zaal |
Telefoonnummer: | 020-5255205/015-2787243/020-6831048 |
Faxnummer: | 020-5255101 |
E-mail: | zaal@math.leidenuniv.nl |
CV: | geboren: 26-06-1960 te Leeuwarden |
doctoraal wiskunde: 1992 (UvA) | |
1e graads leraar wiskunde: 1997 | |
doctoraat wiskunde: 2000/2001 | |
sinds augustus 1996: hoofdredacteur Pythagoras | |
sinds oktober 1998: verantwoordelijk uitgever Pythagoras | |
sinds januari 2000: hoofdredacteur Nieuw Archief voor Wiskunde |
Begroting:
f. 50.000 per jaar, voor een periode van drie jaar, uit te splitsen over de volgende posten:
f. 25.000,- : | ontwikkeling en beheer interactieve WWW-component Pythagoras |
f. 12.500,- : | ontwikkeling onderwijscomponenten |
f. 12.500,- : | communicatie met leerlingen en docenten |
Financiering:
Per jaar:
f. 5.000,- : | Wiskundig Genootschap |
f. 10.000,- : | Stichting WeTen |
f. 2.500,- : | Spinoza-fonds |
f. 12.500,- : | bijdragen leraren en universitaire medewerkers |
f. 20.000,- : | bijdrage Stichting Axis |
Binnen het WisKids project neemt het Freudenthal Instituut vier taken met bijbehorende verantwoordelijkheden op zich, die hieronder nader aangeduid worden.
BEGROTING (per jaar, in Kf):
Penvoerderschap | 40 | 40 | 40 |
Website beheer | 60 | 60 | 60 |
Axis prijs | 5 | 5 | 5 |
Wiskundevraagbaak | 20 | 20 | 20 |
TOTAAL | 125 | 125 | 125 |
FINANCIERING (voor totaal periode van 3 jaar, in Kf):
Axis | 125 |
Eigen inbreng FI | 125 |
Sponsor Axis prijs (nog zoeken, in overleg met Axis) | 15 |
Bijdrage WG aan Wiskundevraagbaak | 30 |
Bedrijfsleven overig (nog benaderen via AXIS) | 80 |
TOTAAL | 375 |
MEER INFORMATIE OVER HET WISWEB PROJECT:
Sinds de introductie van het world wide web (www) is het WisWeb de plek
op de website van het Freudenthal Instituut, waar ICT-toepassingen
voor leerlingen en leraren worden aangeboden. Het WisWeb is daarmee een
experimenteertuin voor de ontwikkeling en disseminatie van inhoudelijke
ICT-toepassingen voor het reken-wiskundeonderwijs voor 12-18 jarigen.
Het WisWeb-project heeft twee doelen:
This document was generated using the LaTeX2HTML translator Version 99.2beta6 (1.42)
Copyright © 1993, 1994, 1995, 1996,
Nikos Drakos,
Computer Based Learning Unit, University of Leeds.
Copyright © 1997, 1998, 1999,
Ross Moore,
Mathematics Department, Macquarie University, Sydney.
The command line arguments were:
latex2html -split 2 WK-projekt
The translation was initiated by D. Siersma on 2000-07-14