Het multidisciplinaire onderzoek van Marco Spruit verweeft en vernieuwt inzichten in de onderzoeksgebieden van dialectologie, dialectometrie, syntactische variatie, data analyse en data mining. De afgelopen vier jaar bestudeerde hij de taalkundige verschillen op zinsbouwniveau in 267 dialecten in Nederland en België. Dergelijke taalverschillen omvatten onder meer de verschillende volgordes en functies van de woorden in een zin, waarbij de zinsvarianten dezelfde betekenis uitdrukken.
De volgende vier zinnen illustreren de taalvariatie die men in Nederlandse dialecten aantreft in het gebruik van het voegwoord als aankondiging van een bijzin: “Het lijkt wel OF er iemand in de tuin staat”, “Het lijkt wel DAT er iemand in de tuin staat”, “Het lijkt wel OF DAT er iemand in de tuin staat” en “Het lijkt wel OF er STAAT iemand in de tuin”. Deze en honderden andere zinsvarianten zijn verzameld in de Syntactische Atlas van de Nederlandse Dialecten, waar deze kwantitatieve studie dankbaar gebruik van maakt.
Dit onderzoek bestudeert de onderlinge relaties tussen de honderden zinsvarianten met behulp van een “taalkundige liniaal”: een computationeel instrument dat verschillen in zinsbouw vertaalt naar numerieke waarden. Hiermee is het mogelijk om te “tellen met taal”. De opgetelde taalverschillen tussen dialectenparen resulteren in taalvariatiepatronen die op meerdere abstractieniveaus gevisualiseerd worden op geografische kleurenkaarten. Dit eerste perspectief op zinsbouwvariatie toont onder meer op overtuigende wijze aan dat er een coherente relatie bestaat tussen geaggregeerde verschillen in zinsbouw en geografische afstand. Het tweede perspectief op zinsbouwvariatie relateert de variatiepatronen in zinsbouw met patronen op het gebied van woorduitspraak en woordkeus. Dit toont aan dat er een mate van structurele of typologische verwantschap bestaat tussen deze drie taalkundige niveaus. Het derde perspectief op zinsbouwvariatie introduceert een “taalkundige liniaal” waarmee de mate van overeenkomst tussen willekeurige combinaties van zinsvarianten ontdekt kan worden. Deze drie perspectieven bieden nieuwe inzichten en methoden om het menselijke taalsysteem beter te begrijpen en reeds bestaande taaltheoretische inzichten te valideren.
Een greep uit de nieuwswaardige resultaten:
Noot: Het proefschrift Quantitative perspectives on syntactic variation in Dutch dialects is in te zien en na te bestellen op de LOT dissertation series website.
