Vollebregt, M. J.

A Problem Posing Approach to Teaching an Initial Particle Model

Tijdschrift/boek

Proefschrift, 1998.

Abstract

Een vakdidactich onderzoek naar het onderwijzen en leren van een aanvankelijk deeltjesmodel. Hierbij leren leerlingen de aard van deeltjesmodellen en van natuurwetenschappelijk modelleren en leren een deeltjesmodel te gebruiken. Er is geprobeerd om een probleemstellende benadering te ontwikkelen.

Voor een probleemstellende benadering is het hier van belang om bij leerlingen een behoefte te laten ontstaan aan deeltjes die niet precies zo veranderen als macroscopische voorwerpen, maar onveranderlijk zijn. Hiervoor zijn in de literatuur weinig aanknopingspunten gevonden. Verwacht is dat leerlingen niet zelf zo'n model ontwikkelen. Eerst moet dus een eenvoudig model geïntroduceerd worden, dat later zich (door leerlingen) in de richting van het gewenste model kan ontwikkelen. Daartoe probeert de ontwerper om leerlingen inhoudelijke motieven te verschaffen voor de uitbreiding van hun kennis. Deze geven inhoudelijk richting aan het integreren van nieuwe kennis en betrekken leerlingen in het modelleerproces.

Voor het ontwerpen van een probleemstellende benadering is het bovendien noodzakelijk om verwachtingen precies te beschrijven en te verantwoorden in een zogenaamd scenario. Hierin worden verwachtingen geformuleerd t.a.v.: (1) hoe leerlingen een bepaald probleem interessant vinden, (2) op welke manier zij het probleem zullen aanpakken en (3) hoe zij het best gestuurd kunnen worden in de richting van de oplossing. Voor het testen van een dergelijk scenario is gekozen voor een kwalitatieve onderzoeksmethode in een kleinschalig project.

Om de aard van natuurwetenschappen naar voren te laten komen wordt meer dan gebruikelijk aandacht besteed aan vragen m.b.t. doel en gebruik van het model en formuleren en testen van hypothesen.

Bij de evaluatie wordt gereflecteerd op het bereiken van de gestelde doelen en op de relatie tussen het onderwijsproces en de gemaakte keuzes.

Annotatie

Op p. 41 wordt het volgende "basic idea" genoemd: "At any time during the proces of teaching and learning, pupils should be able to see the point of what they are doing. A problem posing approach attempts to arrive at such a situation by providing pupils with content specific general and local motives for subsequent learning." Dit basic idea lijkt op wat Adri het kenmerk van een realistisch curriculum noemt: bij iedere dwarsdoorsnede (bijv. toets) geeft het leerlingenwerk een beeld van de lengtedoorsnede (v.h. curriculum). Het verschil tussen de twee is het nuance-verschil dat wel vaker tussen probleemstellend en realistisch gevonden wordt.

De docent bleef het moeilijk vinden om te reageren op momenten waarop het proces in de klas te ver van het scenario dreigde af te wijken.

Zie p.33/34 voor bottom-up versus top-down (en natuurwetenschappelijke methode).