Dekker, Jan

Wendbaarheid in Beweging

Tijdschrift/boek

Proefschrift, 1993.

Abstract

Verslag van een beschrijvend onderzoek naar begripsontwikkeling van 4 vwo-leerlingen in natuurkundeonderwijs, in het bijzonder in de deelgebieden kinematica en dynamica. Het gebruikte criterium voor begrijpen is een handelingstructuur voor het adequaat hanteren van concepten en regels. De kwaliteit van de handelingsstructuur wordt gespecificeerd met het begrip wendbaarheid. Doel van het onderzoek is om een wendbaarheid aan te geven die voor de leerlingen haalbaar is. Wendbaarheidsaspecten voor kinematica en dynamica worden (op nivo 2) aangeduid in de categorieën: formele vaardigheden, grafische vaardigheden, kwaliteit van taal en argumentatie (m.b.t. fysica) en mentale vaardigheden (reproductie/productie).

In het onderzoek is selectieve verbetering geconstateerd, maar onvoldoende reflectie door leerlingen. Vermoedelijk is dat niet met lesmateriaal op te lossen, klassegesprekken zijn hier nodig. Laatste conclusie is dat een deel van het onderwerp beter naar 5 vwo kan.

Annotatie

Het onderzoek is gedaan met PLON-materiaal. Handelingsstructuur vind ik geen overtuigend principe. Wendbaarheid is veel concreter. Hier worden drie nivo's getypeerd en uitgewerkt voor kinematica (zie pag. 32-43) waarbij onder andere verschillende formele en grafische vaardigheden gebruikt worden. Een aardige opsomming van betreffende vaardigheden die nodig zijn voor het onderwerp, hoewel de opdeling in nivo's enigszins kunstmatig lijkt. Vervolgens een mooi voorbeeld van het analyseren van onderzoeksgegevens met behulp van dit instrument (zie pag. 91 e.v.).

Het is verbazend dat, ondanks het feit dat veel genoemde wendbaarheidsaspecten een wiskundig karakter hebben, de auteur nergens een gebrek aan wendbaarheid wijdt aan het feit dat die wiskundige vaardigheden onvoldoende ontwikkeld zijn, of onvoldoende in de natuurkunde kunnen worden toegepast (vanwege andere notaties o.i.d.).

Bovendien bevat het proefschrift een korte en overzichtelijke historische schets betreffende traditionele problemen met mechanica onderwijs en enkele vernieuwingsprojecten.