Geschiedenis van de Wiskunde 2024/25
Deze pagina moet grotendeels nog aangepast worden aan het nieuwe jaar.
Algemeen
Tijd en plaats:
Zie cursusplanner en/of onderwijscatalogus en/of mytimetable
Docent
Steven Wepster, HFG kamer 705
Assistent
Ans Huizing
Literatuur
Om een beter algemeen beeld over de geschiedenis te krijgen is het aan
te raden om zelf een van onderstaande boeken te
lezen. Gebruik het boek in de eerste plaats voor je eigen presentatie,
en lees er daarnaast zoveel in als je kunt en wilt.
Sommige boeken zijn erg duur als je
ze nieuw koopt, maar tweedehands zijn ze vaak voor aantrekkelijke
prijzen te vinden en er staan er verschillende in diverse
bibliotheken. Alle (dus ook oudere) edities van de boeken zijn
bruikbaar.
- D.J. Struik, Geschiedenis van de Wiskunde.
Het boek is goedkoop maar erg compact. Er zijn vele
herdrukken in vele talen. Een beetje droog vooral
voor de latere periodes (19e eeuw).
-
Victor J. Katz, A History of Mathematics: an
introduction
-
Roger L Cooke, The History of Mathematics: a Brief
Course
Hans Wussing,
Vorlesungen zur Geschichte der Mathematik
voor wie graag Duits leest. Let op: NIET
Geschiedenis van de Wiskunde tot de 20e eeuw want dat
begint pas bij ca. 1600.
-
Carl B. Boyer, A History of Mathematics, div.
edities. Goed bruikbaar en vaak voordelig tweedehands
verkrijgbaar, maar geeft vrij weinig context.
-
Morris Kline, Mathematical Thought from Ancient to Modern
Times. Zeer uitgebreid en een goede investering. Echter
voor Chinese en Indiase wiskunde tamelijk vacuum.
-
Ivor Grattan-Guinness, The [...] History of the
Mathematical Sciences (op de plaats van [...] staat
"Rainbow" of "Norton", afh. van de uitgever). Legt sterk
de nadruk op de periode vanaf de Wetenschappelijke Revolutie.
-
Ronald Calinger, A Contextual History of Mathematics,
Prentice Hall 1999. Legt juist sterk de nadruk op de periode
tot de Wetenschappelijke Revolutie.
-
Amy Dahan-Dalmedico and Jeanne Peiffer, History of
Mathematics: Highways and Byways, MAA 2010 (vertaald uit
het Frans). Makkelijk leesbaar, redelijk.
-
Brian Evans,
The Development of Mathematics Throughout the
Centuries, online te raadplegen via de UB-catalogus.
-
Jeff Suzuki,
Mathematics in Historical Context, online te
raadplegen via de UB-catalogus.
-
David M. Burton, The History of Mathematics: an
Introduction, William C Brown Publishers.
-
Howard Eves, An Introduction to the History of
Mathematics. Saunders, div. edities.
-
Florian Cajori, History of Mathematics, laatste
herziening dateert van 1919 dus inmiddels wel wat verouderd.
Aanwezigheid
Per week zijn er twee colleges met verplichte aanwezigheid. Maximaal
2x afwezigheid wordt getolereerd, meer niet.
Opdrachten en inleveren
- Er zijn een aantal inlever-opdrachten. Deze moeten standaard
een week na uitreiken worden ingeleverd tenzij anders is
aangegeven. Bij sommige opdrachten staat dat je ze samen maakt,
als dat er niet bij staat geldt alleen.
- Voor opdrachten is de inleverdeadline altijd voor aanvang
van het college.
Bij te laat inleveren wordt er per 24 uur (of gedeelte
daarvan) een heel punt van het cijfer afgetrokken. De studenten
die een presentatie houden krijgen standaard een dag uitstel.
Alleen in zeer bijzondere omstandigheden en na overleg kan er voor
maximaal 1 opdracht vrijstelling gegeven worden.
- Inleveren kan naar keuze in Blackboard of op papier (bij het
college).
- Je leest een aantal opgegeven artikelen uit de vakliteratuur
en je doet mee aan de discussie daarover.
Bereid dit goed voor (zie verderop).
- Elke week verzorgen 2 of 3 studenten een presentatie van 20-30
minuten over een periode in de geschiedenis.
- Aan het eind van het blok lever je een verslag in
over een onderwerp. Nadere informatie en een lijst met geschikte
onderwerpen worden in de loop van het college bekend gemaakt.
-
Ongeveer een week na de deadline voor het verslag is er ook een
kort gesprek over het verslag in relatie tot de cursus.
Toetsing en weging
Om een tentamenresultaat voor deze cursus te krijgen,
moet je aan de volgende eisen voldoen:
-
Voldoende aanwezigheid bij de bijeenkomsten (zie boven).
- Maken en inleveren van alle opgegeven opdrachten (zie boven).
- Lezen van opgegeven artikelen en voldoende deelname aan discussie
erover.
- Significant bijdragen aan groepspresentatie.
-
Schrijven van een verslag;
dit moet in koppels van twee studenten (in
uitzonderingsgevallen na overleg met de docent met 3).
-
Deelname aan eindgesprek.
Bij de beoordeling geldt:
- Bij het beoordelen van geschreven werk letten we op wiskundige
correctheid, historische correctheid en taalgebruik.
- Bij de presentatie letten we in de eerste plaats op de gemaakte
keuzes en de mate waarin het gelukt is om een evenwichtig,
samenhangend beeld van de periode over te
brengen. Presentatie-vaardigheden tellen minder mee in de
beoordeling, maar je krijgt er wel feedback op.
-
Opdrachten worden becijferd op een schaal van 0 tot 10. Het
rekenkundig gemiddelde over alle opdrachten vormt het
opdrachtcijfer.
- Het verslag en de presentatie krijgen een cijfer van 0 tot 10.
-
Het verslagcijfer, presentatiecijfer en opdrachtcijfer
moeten alle ten minste 5 zijn. De weging in het eindcijfer is
respectievelijk 1/3, 1/6, 1/2.
-
In de meeste gevallen zal het gesprek geen aanleiding
geven dit cijfer aan te passen, maar dat kan wel in
uitzonderlijke gevallen.
- Indien het verslag als enige onderdeel reparatie behoeft, zal het
eindcijfer uitsluitend bepaald worden door het cijfer voor het
verslag na reparatie.
Plagiaat en fraude
Bij geen enkele opdracht in deze cursus is het toegestaan om
zinsneden of stukken tekst van het internet over te nemen.
Tekst (letterlijk dan wel
geparafraseerd) overgenomen uit andere (gedrukte of online) bronnen
moet altijd als zodanig duidelijk herkenbaar zijn en bovendien
voorzien zijn van een verifieerbare bronvermelding. Bij figuren
moet ook altijd de bron worden vermeld.
Ook voor individueel in te leveren huiswerkopdrachten geldt:
samenwerken mag, maar ingeleverde uitwerkingen mogen niet
letterlijk of geparafraseerd dezelfde tekst bevatten. D.w.z.:
overleg desnoods over aanpak, belangrijke kwesties etc, maar schrijf
zelf je uitwerking uit.
Wie zich hier niet aan houdt maakt zich schuldig aan plagiaat. Indien
plagiaat wordt geconstateerd of vermoed zal dat bij de
examencommissie van de student gemeld worden met het verzoek om zo nodig
sancties op te leggen.
Meer over fraude en plagiaat, inclusief eventueel op te leggen
sancties, staat in het
OER
artikel 5.14.
Het gebruik van
ChatGPT en
vergelijkbare AI-tools is gedeeltelijk geoorloofd,
mits je duidelijk vermeldt dat en
op welke manier je er gebruik van maakt.
Niet toegstaan is om AI-tools (delen van) opdrachten te
laten maken. Ingeleverd werk moet altijd zijn bedacht en
geschreven door de student(en) die het werk inleveren.
We gaan graag in
gesprek over zinvolle manieren om AI-tools te gebruiken.
Planning
di 4 feb
Inleiding
College + Workshop: touwenstrekkers en kleitabletten
handout 1: Paragraaf 3 uit het
dictaat History of Mathematics van Viktor Blåsjö
handout 2: Babylonische
kleitabletten
Inleveropdracht wortel 2
ma 10 feb
Workshop: constructies in de meetkunde
di 11 feb
Inleveren: Opdracht wortel 2 (je kunt inleveren in Blackboard)
Presentatie: Griekse wiskunde door
Lieske, Lotte en Jana
College: Delische en andere problemen
Artikel: Eleanor Robson:
Words and Pictures, New Light on Plimpton 322
Vragen bij het artikel:
- wat is de hoofdboodschap en conclusie van het artikel;
- welke theorieen worden onderzocht en wat voor
soort argumenten worden er gebruikt;
- wat vind je verrassend en/of overtuigend;
- formuleer een vraag, kritiekpunt of opinie over het stuk.
ma 17 feb
College: De koordentabel van Ptolemaeus
di 18 feb
Inleveren: Opdracht Archimedes;
mooie uitleg over de palimpsest vind je
hier
Presentatie : uitgesteld
Artikel: Viktor
Blåsjö: The how and why of constructions in classical geometry
Vragen bij het artikel:
- waarom worden "constructies" in de klassieke Griekse wiskunde
belangrijk gevonden?
- hoe verhoudt zich dat tot jouw moderne wiskunde-opleiding?
- Welke vragen roept het artikel bij je op over de latere
geschiedenis van de wiskunde, na de Griekse bloeiperiode?
- formuleer een vraag, kritiekpunt of opinie over het stuk.
Inleiding Chinese wiskunde en Workshop:
Fang Cheng
ma 24 feb
Workshop: Astrolabe
di 25 feb
Inleveren: Opdracht Diophantus
Presentatie : Wiskunde in
het Islamitisch-Arabische cultuurgebied door Adriaan en Bram
Artikel: Hogendijk
Vragen bij het artikel:
- Wat is een "kritische editie" en wat is ervoor nodig om er een
te maken?
- wat is volgens jou de kernboodschap van het artikel?
- er wordt opgeroepen om wiskunde-geschiedenis te populariseren:
welke mogelijkheden zie je om dat te doen? Denk bijvoorbeeld aan wat
je al gehad hebt in de cursus of wat nog komt.
- formuleer een vraag, kritiekpunt of opinie over het stuk.
College: Literatuurgebruik
en introductie tot het
verslag. Gebruik voor de
bronvermeldingen vooral deze instructie.
ma 3 mrt
Workshop: "spetiën" en logaritmen
di 4 mrt
Inleveren: Prospectus
Presentatie :
Wetenschappelijke
Revolutie door Jagna, Jorik en Merlijn
Artikel: Bos
Vragen bij het artikel:
- Wat vind je van de associatie kleitablet met abc-formule?
- Ken je het verschijnsel van "gewenning" uit je eigen bachelor?
- Wat zijn jouw momenten van "herkenning" en "verbazing" met de
geschiedenis van de wiskunde?
- Formuleer een vraag, kritiekpunt of opinie over het stuk.
Workshop het gemak van
logaritmen, met tabellen
incl Analytische Meetkunde
ma 10 mrt
Oude Boekenopdracht:
Speciale workshop in de Universiteitsbibliotheek,
Heidelberglaan, Bucheliuszaal (6e verdieping).
Gebruik voor je bibliografie de aanwijzingen in
refbib.pdf
di 11 mrt
Presentatie : Wiskunde in
India door Mila en Jente
Presentatie : De Verlichting door Pieter, Jitte en Quincy
"Artikel": Lees de brieven 33 t/m 41 van de correspondentie tussen Euler en
Goldbach in
Leonhardi Euleri Opera Omnia, Series Quarta A, Deel IV B;
transcriptie vanaf p.~162, vertaling vanaf p.~670.
Je kunt dit eventueel naar smaak zelf aanvullen met informatie uit andere
delen van het boek of andere bronnen. Noteer wat je opvallend vindt,
en denk aan "herkenning en verbazing".
Workshop: Descartes/Heuraet
ma 17 mrt
College: Descartes en
Analyse
di 18 mrt
Inleveren: Oude Boekenopdracht
Presentatie : Kansrekenen en
Statistiek door Noiz, Jaap en Nola
Workshop: Modelleren
ma 24 mrt
College: Topologie of Niet-Euclidische Meetkunde
di 25 mrt
Presentatie : Negentiende eeuw en toenemende abstractie door Bram en Jonathan
Artikel: Klein
Workshop: Complexe getallen
ma 31 mrt
College: Elliptische functies en topologie
di 1 apr
Inleveren: voorlopige versie van je verslag tbv peerfeedback (hoeft
nog niet af te zijn!)
Presentatie : Twintigste eeuw
Artikel/documentaire: Simon Singh,
Fermats Last Theorem
Opdracht/Workshop: Peerfeedback
Vragenuur
vr 11 april 13:00
Deadline voor inleveren van het verslag
Links
Zoeksystemen van de Universiteitsbibliotheek met
o.a. Worldcat-catalogus, digitale tijdschriften, woordenboeken en MathSciNet
Webpagina van Jan Hogendijk
met o.a. onder "Bibliografie" veel Nederlandstalige vakliteratuur
Webpagina van Viktor
Blåsjö
met o.a. History of Mathematics, clips, podcasts,
tips voor het schrijven van een goed verslag,
nog een Literatuurgids.
Handleiding Bachelorscripties
van de opleiding Wiskunde (door Jaap van Oosten)
Skills
Lab: website van de UU met trainingen, workshops en begeleiding
op het gebied van schrijven, studeren en andere academische
vaardigheden.
LibGuide Citeren
van de UB
Introductie
LaTeX en bibliografie
Woordenboek der
Nederlandsche Taal (WNT) handig voor
het opzoeken van de betekenis van Nederlandse woorden in vroeger
tijden (bijv. als je oude (wiskunde)boeken leest).
Contact:
Steven Wepster